Ιστορία και καλλιέργεια
Μαστίχα Χίου – ένα μοναδικό προϊόν
Η Μαστίχα Χίου, προϊόν προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης, είναι το εμβληματικό προϊόν της Χίου. Παράγεται μόνο στο νότιο τμήμα του νησιού από τα μαστιχόδεντρα (pistacia lentiscus var chia). Η μοναδική φυσική αρωματική ρητίνη του Μαστιχόδεντρου έχει πολλαπλές χρήσεις και η παραγωγή και το εμπόριό της είναι βασικός πυλώνας της τοπικής οικονομίας. Η Μαστίχα Χίου είναι ένα από τα αρχαιότερα μπαχαρικά στη Μεσόγειο, και το χαρακτηριστικό της άρωμα χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική και τα τελευταία χρόνια στη δημιουργική κουζίνα και σε πρωτότυπα κοκτέιλς. Χρησιμοποιείται ευρύτατα στον κλάδο των τροφίμων και των ποτών. Έχει εκτεταμένη χρήση στη φαρμακευτική και χημική βιομηχανία, καθώς και στον κλάδο καλλυντικών και αρωμάτων. Η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου είναι ο αποκλειστικός παραγωγός και διανομέας της φυσικής Μαστίχας Χίου, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Το χωμάτισμα
Το χωμάτισμα περιλαμβάνει το καθάρισμα και λείανση του εδάφους γύρω από το δέντρο, ώστε να δημιουργηθεί μία όσο το δυνατό πιο ίσια επιφάνεια, που ονομάζεται “τραπέζι”. Το τραπέζι στη συνέχεια καλύπτεται με ασπρόχωμα, αδρανές υλικό από ανθρακικό ασβέστιο, το οποίο δεν επηρεάζει τις φυσικές και χημικές ιδιότητες της μαστίχας, ούτε την καθαρότητά της. Όσο πιο καθαρό είναι το έδαφος κάτω από το δέντρο, τόσο πιο καθαρή θα είναι η μαστίχα που θα μαζευτεί στη συνέχεια.
Το κέντημα ή κέντος περιλαμβάνει το χάραγμα του κορμού του μαστιχόδεντρου με αιχμηρό εργαλείο, το κεντητήρι. Είναι η πιο σημαντική φάση της παραγωγής και πραγματοποιείται από τα μέσα Ιουλίου μέχρι τα τέλη Αυγούστου. Γίνεται σταδιακά, περισσότερες από μία φορές. Οι παραγωγοί με μεγάλη προσοχή δημιουργούν τις πληγές στα δέντρα τους, από τα οποία ρέει στη συνέχεια το ρετσίνι του σχίνου, η μαστίχα.
Το κέντημα
Το μάζεμα
Το μάζεμα γίνεται αφού στερεοποιηθεί η μαστίχα, και γίνεται επίσης σταδιακά. Πρώτα μαζεύεται η χοντρή μαστίχα ή “πίτα” από το τραπέζι. Στη συνεχεια μαζεύεται η μαστίχα που έχει στερεοποιηθεί στον κορμό και κλαδιά του μαστιχόδεντρου. Αποθηκεύεται σε δροσερούς χώρους μέχρι να αρχίσει το καθάρισμά της.
Το καθάρισμα αποτελεί μία κοπιώδη και μακρά διαδικασία, καθώς στόχος των παραγωγών είναι να παραδώσουν στον Συνεταιρισμό όσο το δυνατό καθαρότερο προϊόν. Η μαστίχα κοσκινίζεται για να διαχωριστεί από χώμα και φύλλα, ξεπλένεται και απλώνεται να στεγνώσει. Στη συνέχεια, παραδοσιακά - αλλά όχι αποκλειστικά - αναλαμβάνουν οι γυναίκες, οι οποίες εξετάζουν κάθε κόκκο μαστίχας αφαιρόντας τις ξένες ύλες με μυτερά μαχαίρια. Η φάση αυτή του καθαρισματος συχνά μετατρέπεται σε κοινωνική διαδικασία, καθώς πολλές γυναίκες καθαρίζουν παρέα, βοηθώντας η μία την άλλη, ενώ διασκεδάζουν τη μονοτονία της κοπιαστικής εργασίας με ιστορίες.
Το καθάρισμα
Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε τα Μαστιχοχώρια στη νότια Χίο. Γνωρίστε τους ντόπιους που με χαρά θα απαντήσουν τις ερωτήσεις σας για το μαγικό αυτό προϊόν και την παραδοσιακή του καλλιέργεια. Η τεχνογνωσία της μαστιχοκαλλιέργειας έχει ενταχθεί στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας της UNESCO. Το Μουσείο Μαστίχας Χίου αποτυπώνει τον τρόπο με τον οποίο το μοναδικό αυτό αγροτικό προϊόν διαμορφώνει, αέναα και αειφορικά, το πολιτιστικό τοπίο των χωριών της Νότιας μαστιχοφόρου Χίου. Η καλλιέργεια της Μαστίχας Χίου είναι βαθιά ταυτισμένη με την τοπική ταυτότητα και κουλτούρα. Γνωρίζοντας τη Μαστίχα, γνωρίζετε τη Χίο.
Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε τον ιστότοπο της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου.