Βορειόχωρα: Αμανή
Τα χωριά της Αμανής
Βολισσός
Στην περιοχή υπάρχει η περιπατητική διαδρομή που διασχίζει τον κάμπο της Βολισσού: Βολισσός - Κοιλάδα Μαλαγκιώτη - Παναγία Νερομύλων - Βολισσός, η οποία προτείνεται για τους λάτρεις της πεζοπορίας στη φύση. Ακολουθώντας την μπορείτε να θαυμάσετε την φύση της περιοχής, η οποία άλλωστε προστατεύεται ως περιοχή NATURA.
Αξίζει…
Να περπατήσετε στα σοκάκια του χωριού και να καταλήξετε στο όμορφο κάστρο με την μαγευτική θέα στο Αιγαίο. Στη Βολισσό μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ και το φαγητό σας αλλά και να διανυκτερεύσετε σε ένα από τα πολλά καταλύματα ή τα ανακαινισμένα πέτρινα σπιτάκια που απογειώνουν τη γραφικότητα του χωριού. Σε απόσταση έξι χιλιομέτρων, σε ένα κατανυκτικό τοπίο με τεράστια αιωνόβια πλατάνια, βρίσκεται η Ιερά Μονή Αγίας Μαρκέλλας, που αποτελεί προσκύνημα για όλο το νησί της Χίου κάθε καλοκαίρι. Λίγα μέτρα μακριά, ανάμεσα σε βουνό και θάλασσα, βρίσκεται το «Αγίασμα».
Μην ξεχάσετε να κολυμπήσετε στις κοντινές κρυστάλλινες παραλίες: Λευκάθια, Μαγεμένα, Λήμνος, Αγία Μαρκέλλα, Λαμψά, Γωνιά και Μάναγρος, όπου επίσης υπάρχουν πολλά καταλύματα για να επιλέξετε. Το γραφικό λιμανάκι στα Λημνιά ενδείκνυται για καφέ, φαγητό και διανυκτέρευση. Η Βολισσός γιορτάζει 6 Αυγούστου στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και 15 Αυγούστου της Παναγιάς. Μεγάλο πανηγύρι γίνεται στις 22 Ιουλίου που γιορτάζεται η χάρη της Αγίας Μαρκέλλας.
Πιραμά
Αξίζει…
Να επισκεφθείτε τον Πύργο της Πιραμάς, τον κεντρικό ενετικό πύργο, κοντά στην Απλάδα (κεντρική πλατεία), που ανάγεται στα 1515. Στη κεντρική πλατεία μπορείτε να απολαύσετε και τον καφέ σας. Το πανηγύρι του χωριού τελείται στις 29 Αυγούστου, ημέρα εορτασμού της αποτομής της Τιμίας Κεφαλής του Προδρόμου, οπότε και γιορτάζει η εκκλησία του χωριού.
Παρπαριά
Αξίζει…
Να ξαποστάσετε στα παραδοσιακά καφενεία που υπάρχουν στο χωριό για καφέ και φαγητό. Κολυμπήστε στην πεντακάθαρη παραλία της Ζανακούντας με το ψιλό-ψιλό χαλικάκι, που είναι προσβάσιμη με αυτοκίνητο. Στη κεντρική πλατεία του χωριού πραγματοποιούνται τα τοπικά πανηγύρια στις 26 Ιουλίου και 25 Σεπτεμβρίου (χωρίς όργανα) αντίστοιχα και 15 Αυγούστου το πρωί με κατσικοπίλαφο και συνοδευτικά.
Τρύπες
Αξίζει…
Να επισκεφτείτε το χωριό, να το περπατήσετε και να ανεβείτε τα 240 σκαλοπάτια του από την κεντρική πλατεία έως το πάνω μέρος του παλιού χωριού.
Μελανιός - Άγιο Γάλας - Νενητούρια
Το Άγιο Γάλας, χτισμένο πάνω σε ένα καταπράσινο βουνό, πήρε το όνομα του από το ασβεστούχο νερό που σταλάζει από τους σταλακτίτες του σπηλαίου που βρίσκεται στη περιοχή, και το οποίο μοιάζει με γάλα. Το μοναδικό αυτό σπήλαιο αποτελεί σύμπλεγμα τριών τουλάχιστον σπηλαίων, από τα οποία το μεγαλύτερο προχωράει σε βάθος 200 μέτρων περίπου. Η περιοχή φαίνεται να έχει κατοικηθεί από την Πρώιμη Νεολιθική εποχή (6.000-5.000 π.Χ.). Κομμάτια από πήλινα αντικείμενα όπως επίσης και κόκαλα ζώων δείχνουν ότι ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως ιερό από την Αρχαϊκή ως τη Ρωμαϊκή εποχή. Πολλά από τα ευρήματα των ανασκαφών εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χίου. Από τα Βυζαντινά χρόνια ως σήμερα αποτελεί τόπο Χριστιανικής λατρείας αφιερωμένο στην Παναγία Αγιογαλούσαινα. Μέσα στο σπήλαιο είναι κτισμένο και το εκκλησάκι της Αγίας Άννας. Τόσο η διαδρομή όσο και η φυσική ομορφιά του τοπίου και του σπηλαίου είναι συναρπαστικά.
Ο επόμενος οικισμός είναι τα Νενητούρια , που συγκροτείται από τρεις διακριτούς συνοικισμούς. Χαρακτηριστικό πλέον στην περιοχή είναι η πυκνή βλάστηση. Πλέον οι ελιές εναλλάσσονται με πεύκα και βελανιδιές. Η παραλία του χωριού είναι ο Άγιος Γιώργης.
Αξίζει…
Στο σπήλαιο του Αγίου Γάλακτος έχει διαμορφωθεί πολυχώρος, όπου εκτός από ξεναγήσεις, μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ και το φαγητό σας μέσα σε καταπράσινα πλατάνια δίπλα σε τρεχούμενα νερά. Ενδιαφέρουσα είναι και η περιπατητική διαδρομή “Άγιος Γιάννης - Άγιο Γάλας”, που ενώνει το χωριό με τον εγκαταλελειμμένο οικισμό Άγιο Γιάννη. Στο Μελανιός αξίζει να επισκεφτείτε, το μνημείο Ολοκαυτώματος Μελανιούς, όπου τιμάται η μνήμη των θυμάτων της σφαγής της Χίου.
Κουρούνια - Εγρηγόρος
Αξίζει…
Το τοπικό πανηγύρι του Εγρηγόρου είναι στις 6 Αυγούστου, όπου μετά τη θεία λειτουργία προσφέρονται, κατά το έθιμο, σταφύλια και σούμα, και στη συνέχεια καλομαγειρεμένο ρεβιθοπίλαφο. Στο τοπικό πανηγύρι στα Κουρούνια, στις 26 Σεπτεμβρίου, προσφέρεται κατσικοπίλαφο και συνοδευτικά.
Κέραμος - Λεπτόποδα - Αγιάσματα
Η Κέραμος ήταν από παλιά γνωστή για τα θερμά μεταλλικά νερά της ιαματικής πηγής των Αγιασμάτων, καθώς και για το μεταλλείο αντιμονίου. Το μεταλλείο δεν λειτουργεί τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά σώζονται οι εγκαταστάσεις της εταιρείας που το εκμεταλλευόταν. Εξαιτίας της εξορυκτικής δραστηριότητας που είχε αναπτυχθεί στην περιοχή, το χωριό είχε φτάσει τους 550 κατοίκους στα μέσα του 20ου αιώνα. Η παύση της εξορυκτικής δραστηριότητας οδήγησε στη σταδιακή εγκατάλειψη του χωριού.
Αξίζει…
Να περπατήσετε στο καταπράσινο ιστορικό μονοπάτι που ξεκινάει από τον Κέραμο και καταλήγει στα Κάτω Χάλανδρα, περνώντας από το Καμίνι, τον Λαρδάτο και αρκετές από τις στοές των Μεταλλείων.
Στην Κέραμο γιορτάζεται το Μεσοσαράκοστο, με λειτουργία και κέρασμα με νηστίσιμους μεζέδες.
Να επισκεφτείτε τα Λεπτόποδα τον Αύγουστο ότι διοργανώνεται η Γιορτή Σούμας για γλέντι στα σοκάκια του χωριού αλλά και στο επίσημο πανηγύρι στις 8 Σεπτεμβρίου.
Τα ιαματικά λουτρά στα Αγιάσματα παρέχουν μια μοναδική εμπειρία ευεξίας. Η παραλία των Αγιασμάτων, όπως και όλο το τοπίο που την περιβάλει, παρουσιάζει μια σπάνια, άγρια ομορφιά.
Αφροδίσια - Χάλανδρα
Το χωριό Αφροδίσια, μέσα στην πλούσια βλάστηση της Αμανής, συνδέεται μάλλον με τη λατρεία της θεάς Αφροδίτης κατά την αρχαιότητα. Απέναντι ακριβώς και σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων βρίσκονται τα Χάλανδρα, οικισμός κτισμένος μέσα σε φρούριο, τα ίχνη του οποίου είναι ακόμη ορατά.
Αξίζει…
Να επισκεφτείτε τον Ιερό Ναό του Αγίου Μάμαντος, έναν από τους αρχαιότερους ναούς του νησιού, ο οποίος καταστράφηκε και ξανακτίστηκε πολλές φορές μέσα στο πέρασμα των αιώνων. Από τη μεγάλη πλατεία όπου γίνεται το γλέντι με φαγητό την ημέρα του πανηγυριού, μπορείτε να θαυμάσετε την υπέροχη θέα. Η τοπική εκκλησία ο Άγιος Μάμας γιορτάζει με ένα παραδοσιακό τρόπο στις 2 Σεπτεμβρίου. Τα Χάλανδρα γιορτάζουν στις 18 Δεκεμβρίου του Αγ. Μοδέστου (ομώνυμη εκκλησία).
Πισπιλούντα - Νέα Ποταμιά - Παλαιά Ποταμιά
Η Πισπιλούντα, ορεινό χωριό, είναι χτισμένη στο βουνό της Αμανής με θέα το Πελληναίο. Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη και γιορτάζει στις 21 Μαΐου με παραδοσιακό πανηγύρι. Η Παλαιά Ποταμιά είναι ένας εγκαταλελειμμένος οικισμός, ο οποίος βρίσκεται καλά κρυμμένος μέσα σε μία ανήλιαγη χαράδρα σε σημείο που ήταν δύσκολα προσβάσιμο από πειρατές. Η έλλειψη ήλιου οδήγησε στην εγκατάλειψη του οικισμού και στη δημιουργία της Νέας Ποταμιάς, που κτίστηκε λίγα χιλιόμετρα μακριά το 1964!
Αξίζει…
Να επισκεφτείτε τον εγκαταλελειμμένο μεσαιωνικό οικισμό Τα Μάρκου, οχυρό του 15ου αιώνα, το οποίο βρίσκεται δύο χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Πισπιλούντας. Ο οικισμός ήταν στρατηγικής σημασίας για την άμυνα της Βολισσού, για αυτό διέθετε μεγάλο πύργο, τυπικό των γενοβέζικων πύργων της Χίου. Στον οικισμό συναντά κανείς τα απομεινάρια φρουρίου, του πύργου και μικρών κατοικιών.
Να περπατήσετε προς την Παλαιά Ποταμιά, ένα χωριό - φάντασμα, μέσα σε ένα υπέροχο φυσικό τοπίο.
Κατάβαση - Διευχά
Η Κατάβαση είναι μικρό αγροτικό χωριό, στον οδικό άξονα Χίου - Βολισσού. Το χωριό έχει πολλούς ελαιώνες. Ήταν κόμβος για στάση στο δρόμο για Βολισσό παλαιότερα, για αυτό στο δρόμο, έξω από το χωριό, υπήρχε καφενείο. Τώρα, λειτουργεί εστιατόριο με παραδοσιακή κουζίνα. Στα πλατάνια υπάρχει βρύση με τρεχούμενο νερό, και καλοδεχούμενη σκιά το καλοκαίρι. Τα Διευχά είναι ένα μικρό γραφικό χωριό, στενά συνδεδεμένο με την Μονή Μουνδών.
Αξίζει…
Να επισκεφθείτε την βυζαντινή Ιερά Μονή Μουνδών, κοντά στο χωριό των Διευχών. Το καθολικό της Μονής είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, και στη γιορτή του προσφέρεται νηστίσιμο κέρασμα. Γνωστή για την ιδιαίτερη αγιογράφηση, με παραστάσεις με έντονα λαϊκό ύφος, περιλαμβάνει 475 αγιογραφίες στο σύνολο, που χρονολογούνται στο 1730. H ίδρυση της μονής τοποθετείται στο 16ο αιώνα.