Η φύση της Χίου
Video
Η Χίος, στο σταυροδρόμι της Ανατολής και της Δύσης, αποτελεί συχνά όριο εξάπλωσης φυτικών ειδών, ενώ εδώ συναντώνται είδη που δεν παρατηρούνται σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.
Η βιοποικιλότητα των νησιών Χίου, Ψαρών και Οινουσσών χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα σημαντική και πλούσια όσον αφορά στη χλωρίδα, (το νησί έχει καταγεγραμμένα 1260 taxa -είδη και υποείδη), αλλά και στην πανίδα.
Ο φυσιολάτρης θα μαγευτεί και θα απολαύσει τις εναλλαγές του τοπίου και των ενδιαιτημάτων.
Χλωρίδα
Συναντάμε τυπικά μεσογειακά οικοσυστήματα. Με βάση τη βροχομετρική διαβάθμιση έχουν αναπτυχθεί κυρίως δυο βασικές μορφές, με διαφορετικούς μηχανισμούς προσαρμογής, κυρίως στην καλοκαιρινή ξηρασία:
- Σε περιοχές με περισσότερη υγρασία εμφανίζονται τα συστήματα αείφυλλων σκληρόφυλλων (μακία βλάστηση), είδη όπως η αγριελιά, πουρνάρι, σκίνος, μυρτιά, δάφνη, κουμαριά, φιλίκι, πικροδάφνη.
- Σε περιοχές με λιγότερη διαθέσιμη υγρασία είναι οι φρυγανότοποι, που καλύπτονται από πολύ χαμηλούς ξηροφυτικούς θάμνους, με την ιδιαιτερότητα του εποχιακού διμορφισμού (αλλάζουν φύλλα ανάλογα με την εποχή). Πολλά από αυτά τα φυτά είναι αρωματικά, αρτυματικά φαρμακευτικά, με ιδιαίτερη αξία όπως ρίγανες θυμάρια, λεβάντες, τεύκρια, θρούμπες, γαλατσίδες, αμάραντα, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για εναλλακτικές καλλιέργειες.
Σε βουνοπλαγιές τα δάση πεύκης σε συνδυασμό με αείφυλλα σκληρόφυλλα δημιουργούν ένα εξαιρετικό περιβάλλον για τους μοναδικούς αμανίτες (άγρια μανιτάρια).
Το ότι στη Χίο δεν έχει αναπτυχθεί η συστηματική γεωργική καλλιέργεια ήταν ευεργετικό για τα άγρια είδη χλωρίδας.
Πολλά φυτικά είδη ανήκουν στα σπάνια και κινδυνεύοντα και προστατεύονται με ειδική νομοθεσία όπως η σύμβαση Cites και σύμβαση για τη βιολογική ποικιλότητα.
Ορχιδέες
Την άνοιξη πλημμυρίζουν με χρώμα τις γεωργικές καλλιέργειες της κεντρικής Χίου οι λαλάδες (τουλίπες). Πρόκειται για τα τέσσερα είδη τουλίπας που αυτοφύονται και δημιουργούν μοναδικό σκηνικό (toulipa aegenensis, toulipa udulatifolia, toulipa clousiana toulipa praecox).
Εσπεριδοειδή
Ο Κάμπος φημιζόταν από το 17ο αιώνα για την παραγωγή εσπεριδοειδών. Οι παραδοσιακές καλλιέργειες σε μεγάλο βαθμό διατηρούνται και σήμερα. Το χιώτικο μανταρίνι είναι ονομαστό και περιζήτητο και ως γλυκό του κουταλιού.
Το έντονο άρωμα των εσπεριδοειδών ξεχειλίζει από τους οπωρώνες της Χίου και είναι ο λόγος που η Χίος έγινε γνωστή ως «μυροβόλος».
Καλλιέργεια μαστίχας
Στο νησί της Χίου παράγεται η μοναδική στον κόσμο μαστίχα. Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι από τον 1o μ.X. αιώνα καλλιεργούνταν στη Χίο για φαρμακευτική χρήση.
Το δέντρο που παράγει μαστίχα λέγεται σχίνος (pistacia lentiscus var chia), είναι αειθαλής θάμνος που ζει πάνω από εκατό χρόνια και το ύψος του δεν ξεπερνάει τα δύο με τρία μέτρα.
Σχίνοι ευδοκιμούν σε διάφορα μέρη, μόνο όμως οι σχίνοι που βρίσκονται στη Χίο «δακρύζουν» και δίνουν τη μοναδικά αρωματική ρητίνη, τη μαστίχη, στα νότια του νησιού, τα Μαστιχοχώρια (λόγω του ιδιαίτερου κλίματος της συγκεκριμένης περιοχής και της σύστασης του εδάφους).
Η μαστίχα χρησιμοποιείται στην κοσμετολογία, ζαχαροπλαστική, ποτοποιία, φαρμακευτική. Επιστημονικές μελέτες έδειξαν ότι θεραπεύει εγκαύματα, δερματοπάθειες, βοηθά στην απορρόφηση της χοληστερόλης, της υπέρτασης και έχει αντισηπτικές και πιθανόν αφροδισιακές ιδιότητες.
Αριούσιος οίνος
Ο γιος του θεού Διονύσου δίδαξε στους Χιώτες να καλλιεργούν αμπέλια και να παράγουν μαύρο κρασί, τον Αριούσιο οίνο. Παράγεται από τις τοπικές ποικιλίες Χιώτικο κρασερό και Αγιαννίτης. Χιώτικοι αμφορείς που μετέφεραν κρασί έχουν βρεθεί σε ανασκαφές σε πολυάριθμα σημεία της Μεσογείου, αλλά ακόμα και σε απομακρυσμένα μέρη, στη Μαύρη Θάλασσα, την Τρανσυλβανία, τη Σερβία. Το Χιώτικο κρασί «Χίος Οίνος» ήταν διάσημο κατά την αρχαιότητα και τους Βυζαντινούς χρόνους.
Πανίδα
Αξίζει να αναφερθεί ότι υπάρχουν και όλα τα είδη βιοτόπων που απαντώνται στο Αιγαίο όπως αμμοθίνες, λιβάδια, βραχώδεις περιοχές, όχθες ρεμάτων και υγρότοποι.
Αντίστοιχα, ανάλογα με το μικροπεριβάλλον υπάρχουν ζώα και θηλαστικά, αλεπούδες, τσακάλια, κουνάβια, λαγοί, σκαντζόχοιροι, νυκτερίδες, ερπετά και αμφίβια, λαφιάτες, οχιές, σαύρες, βάτραχοι, χελώνες, πτηνά (πέρδικα, αετομάχος, κίσσα, γερακίνα, σπιζαετός, πετρίτης, καρδερίνα αετογερακίνα κ.α.), και έντομα που βρίσκονται σε στενή εξάρτηση με τα ενδιαιτήματά τους.
Στη Χίο επίσης εκτρέφεται το περίφημο Χιακό πρόβατο.