Ορχιδέες & αγριολούλουδα της Χίου
Ορχιδέες & αγριολούλουδα της Χίου, λαλάδες και ανεμώνες
Οι επισκέπτες καθ' όλη τη διάρκεια του έτους μπορούν να απολαύσουν τα αγριολούλουδα της Χίου. Εντούτοις, την περίοδο από τα τέλη του χειμώνα έως το πρώιμο καλοκαίρι η ποικιλία και η αφθονία των λουλουδιών είναι μεγαλύτερη.
Τα φθινοπωρινά και χειμωνιάτικα τοπία έχουν να παρουσιάσουν πολύ όμορφες εικόνες από κολχικά, κυκλάμινα, κρόκους, κρινάκια και πολλά άλλα είδη φυτών.
Στα τέλη του χειμώνα λουλούδια από τη μεγάλη σειρά ορχιδέων Himantoglossum robertianum εμφανίζονται σε διάφορες τοποθεσίες σε ολόκληρη τη Χίο. Καθώς η εποχή προχωράει αποκαλύπτεται μια διαδοχή πολλών διαφορετικών ειδών λουλουδιών που χρωματίζει τα τοπία με μια συνεχώς μεταβαλλόμενη παλέτα χρωμάτων.
Λόγω των μη-εντατικών και ετερόκλητων γεωργικών πρακτικών στη Χίο υπάρχουν πάντα θέσεις ποικίλου βοτανικού ενδιαφέροντος σε στενή εγγύτητα μεταξύ τους, ώστε σε σχετικά μικρές περιοχές να υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη. Η ποικιλομορφία στη γεωλογία, το ύψος των λόφων και των βουνών και οι κλιματολογικές διαφορές ανάμεσα στις πλαγιές, τις κοιλάδες και τις κοίτες του νησιού σε συνδυασμό με τις επιρροές του προσανατολισμού, δημιουργούν πολυάριθμα μικροκλίματα στις διάφορες τοποθεσίες. Η εναλλαγή των λουλουδιών στο νότιο τμήμα του νησιού έρχεται εβδομάδες νωρίτερα απ' ό,τι στις βόρειες βουνοπλαγιές. Έτσι ο επισκέπτης, στην αρχή ακόμα της εποχής όπου τα λουλούδια ανθίζουν, μπορεί να ανακαλύψει διάφορα είδη λουλουδιών, νωρίτερα, σε περιοχές που απέχουν μόλις λίγα μέτρα η μία από την άλλη.
Η αλληλουχία των λουλουδιών της άνοιξης και του καλοκαιριού περιλαμβάνει τέσσερα είδη ανεμώνας, τέσσερα είδη τουλίπας, τέσσερα είδη παπαρούνων, σπαθινάκια, πυκνούς θάμνους, σπάρτους, ίριδες και πολλά άλλα είδη. Τα χορτάρια συμπεριλαμβανομένης της φασκομηλιάς και ρίγανης είναι σε αφθονία αυτή την περίοδο, διαχέοντας στον αέρα ένα υπέροχο άρωμα.
Υπάρχουν πολύ όμορφες τοποθεσίες στη Χίο με μεγάλη ποικιλία λουλουδιών, μεταξύ των οποίων είναι:
Τα Κάτω Φανά στο νότιο άκρο της Χίου έχουν μια όμορφη μη ανεπτυγμένη αμμώδη παραλία, υφάλμυρες λίμνες και ολάνθιστες περιοχές στο πίσω μέρος της παραλίας. Οι αμμόλοφοι της περιοχής βοηθούν στην ανάπτυξη της χλωρίδας τον Απρίλιο, ενώ το Μάιο ευδοκιμούν τα είδη των ορχιδέων Holy Orchid και Orchis sancta.
Η παραλία του Μάναγρου στο δυτικό άκρο του νησιού κοντά στη Βολισσό, έχει μήκος 3 χμ και είναι γεμάτη άμμο και χαλίκι. Διαθέτει μια θαυμάσια μη ανεπτυγμένη ενδοχώρα από αμμόλοφους και αμμοχάλικα με μια πλούσια χλωρίδα. Η εικόνα των ανοιξιάτικων λουλουδιών είναι μαγευτική κατά την περίοδο από τα τέλη Μαρτίου έως τα μέσα Απριλίου.
Το όρος Πελινναίο έχει αποτελέσει το αντικείμενο βοτανικής έρευνας για πολλά έτη, αποκαλύπτοντας διάφορα νέα είδη ενδημικά στο βουνό, τα οποία μέχρι τώρα δεν έχουν βρεθεί πουθενά αλλού. Μεταξύ αυτών ένα είδος νανοφυούς κερασιού, με την ονομασία Prunus prostratum και ένα όμορφο κίτρινο γαζούλι, το λεγόμενο Fritillaria pelinea. Οι πλαγιές σε ύψος 600 m πάνω από το χωριό Βίκι το μήνα Απρίλιο είναι γεμάτες από τάπητες πολυάριθμων ειδών λουλουδιών, θυμίζοντας πολύ τα λιβάδια των Άλπεων.
Το φαράγγι των Καμπιών είναι μια βαθιά στενή κοιλάδα στα βόρεια της Χίου, με απαράμιλλη φυσική ομορφιά και πολλά είδη φυτών και φυλλοβόλων δέντρων. Έχει μήκος 3,5 χιλιόμετρα και καταλήγει στη θάλασσα. Η καλύτερη περίοδος να το επισκεφθεί κανείς είναι στα μέσα Μαΐου. Τότε ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει τη δροσερή σκιά που απλώνεται στην περιοχή ανάμεσα σε πυκνή βλάστηση από πεύκα, πλατάνια και αγριοτριανταφυλλιές, αλλά και διάφορα είδη υδρόβιας βλάστησης που ακολουθούν τη ροή του ποταμού.
Στα χωριά της μαστίχας, Πυργί, Ολύμπους και Μεστά, σε περιοχές με θάμνους και χαμηλή βλάστηση, εμφανίζονται επίσης μερικά από τα σπανιότερα είδη ορχιδέας.
Στην κεντρική και Δυτική Χίο στα ορεινά χωριά Αυγώνυμα και Ανάβατο, αλλά και στο παραθαλάσσιο Λιθί, υπάρχουν περιοχές πλούσιες σε ορχιδέες και ίριδες, κυρίως κοντά σε ασβεστολιθικούς βράχους.
Στην περιοχή του Βροντάδου, στους απότομους παράκτιους βράχους, αλλά και στους βράχους του Εμποριού, στη Νότια Χίο, εντοπίζονται οι βιότοποι του τοπικού είδους Campanula hagielia που ευδοκιμεί τον Απρίλιο και το οποίο αναπτύσσεται μόνο στο ανατολικό Αιγαίο και τη δυτική Ανατολία.
Οι ορχιδέες της Χίου
Στη Χίο έχουν εντοπιστεί πολλά είδη ορχιδέας μέχρι τώρα, πράγμα που επιβεβαιώνει την πλούσια χλωρίδα του νησιού. Ενώ η λίστα είναι εντυπωσιακά μεγάλη, πρέπει να υπάρχουν πολλά ακόμα είδη στη Χίο, τα οποία παραμένουν άγνωστα.
Οι ορχιδέες είναι προστατευόμενο είδος που φύεται σε ένα ευρύ φάσμα βιοτόπων, από τις παραθαλάσσιες περιοχές ως τα ψηλά βουνά και τις γεωργικές καλλιέργειες, μέχρι και σε υγρότοπους, ανάλογα με το είδος. Από τα πολλά είδη ορχιδέας που φύονται στην Ευρώπη, μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί 110 είδη και υποείδη στη Χίο, όπως:
Ophrys homeri
Το σπάνιο αυτό είδος ορχιδέας ανακαλύφθηκε στη Χίο το 1991 από τους Γερμανούς βοτανολόγους Hirth and Spaeth, οι οποίοι το περιέγραψαν και δημοσιεύθηκε ως νέο είδος το 1997 με τη Χίο αναφερόμενη ως τοποθεσία προέλευσής του. Στη συνέχεια βρέθηκε στην Κω, στη Λέσβο και στην περιοχή Mugli της Τουρκίας. Συγκεκριμένα στη Χίο αναπτύσσεται κυρίως στο κεντρικό και νότιο τμήμα του νησιού, στις περιοχές Ελίντα, Λιθί, στους Αγίους Πατέρες και στο Πυργί όπου και ανθίζει τους μήνες Απρίλιο και Μάιο.
Ophrys straussii var leucotenia
Το είδος Ophrys straussii και το πολύ σχετικό Ophrys reinholdii έγινε γνωστό ότι εμφανίστηκαν στη Χίο στις αρχές της δεκαετίας του '90, όταν βρέθηκαν σε δύο περιοχές βορειοδυτικά της Χίου να μεγαλώνουν ανάμεσα σε βελανιδιές. Ανθίζουν τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο.
Ophrys phrygia
Το είδος αυτό φύεται σε διάφορες περιοχές της Χίου, κυρίως στο κεντρικό και βόρειο τμήμα του νησιού: στον Βροντάδο, στο Βίκι και στον Άγιο Ισίδωρο, όπου ευδοκιμεί το Μάιο.
Ophrys fleischmanii
Αυτό το σπάνιο είδος ορχιδέας είναι ελληνικό ενδημικό φυτό, που έχει βρεθεί επίσης σε διάφορες διαδεδομένες περιοχές στη Χίο, όπως ο Βροντάδος, τα Μεστά, το Λιθί και το Πελινναίο όρος όπου και ανθίζει το Μάρτιο και τον Απρίλιο.
Ophrys omegaifera
Ophrys regis-ferdinandii
Orchis sancta
Orchis anatolica
Orchis anthropophora
Ο Mike Taylor, Βρετανός φυσιοδίφης, ανακάλυψε αυτό το είδος ορχιδέας στη Χίο τον Απρίλιο του 2002, κοντά στο χωριό των Ολύμπων. Θεωρείται, γενικά, σπάνιο είδος στην περιοχή του ανατολικού Αιγαίου, αν και έχει βρεθεί επίσης και στη Λέσβο.